2.1 Verbos irregulares: fio, fieri, factus sum
Este curioso verbo latino (que significa "ser hecho", "llegar a ser", "convertirse en") presenta una conjugación extraña: un tema de presente con formas activas, pero con significado pasivo (parecido a la voz media griega, es decir, una especie de deponente a la inversa); el tema de perfecto es perfectamente regular, montado sobre el participio de perfecto del verbo facio y el verbo sum como auxiliar de voz pasiva. El infinitivo de presente nos muestra también terminación pasiva -ri.
Posiblemente la raíz de este verbo tenga el mismo origen indoeuropeo que el tema de perfecto del verbo sum. Compara las formas fio / fuit y piensa que el significado de ambos verbos pueden llegar casi a igualarse y que el verbo fio, según qué usos, puede llegar a ser prácticamente atributivo.
- Pompeius magnus vir fit. "Pompeyo llegó a ser un gran hombre" (Pompeyo fue un gran hombre).
- Pompeius magnus vir fuit. "Pompeyo fue un gran hombre".
- Pompeius Magnus appellabatur. "Pompeyo era llamado 'El grande'".
- Fiat lux. "Hágase la luz"
Aquí tienes su conjugación completa:
TEMA DE PRESENTE |
TEMA DE PERFECTO |
|||||
INDICATIVO |
SINGULAR |
PLURAL |
INDICATIVO |
SINGULAR |
PLURAL |
|
Presente |
fio fis fit |
fimus fitis fiunt |
Pret. Perfecto |
factus, -a –um + sum, es, est |
Facti, -ae, -a + sumus, estis, sunt |
|
Pret. Imperfecto |
fiebam fiebas fiebat |
fiebamus fiebatis fiebant |
Pret. Pluscuamp. |
factus, -a, -um + eram, eras, erat |
facti, -ae, -a + eramus, eratis, erant |
|
Futuro Imperfecto |
fiam fies fiet |
fiemus fietis fient |
Futuro Perfecto |
factus, -a, -um + ero, eris, erit |
facti, -ae, -a + erimus, eritis, erunt |
|
SUBJUNTIVO |
||||||
Presente |
fiam fias fiat |
fiamus fiatis fiant |
Pret. Perfecto |
factus, -a, -um + sim, sis, sit |
facti, -ae, -a + simus, sitis, sint |
|
Pret. Imperfecto |
fierem fieres fieret |
fieremus fieretis fierent |
Pret. Pluscuamp. |
factus, -a, -um + essem, esses, esset |
facti, -ae, -a + essemus, essetis, essent |
|
IMPERATIVO |
||||||
Presente |
fi
|
fite - |
FORMAS NOMINALES |
|
INFINITIVOS |
|
Presente |
fieri |
Perfecto |
factum, -am, -um esse |
factos, -as, -a esse |
|
Futuro |
factum iri |
PARTICIPIO |
factus, -a, -um |
GERUNDIVO |
faciendus, -a, -um |

Actividad de Espacios en Blanco
Analiza y traduce, como en el primer ejemplo, las diferentes formas verbales. Los tiempos que son pretéritos (pretérito perfecto, pretérito pluscuamperfecto...), no es necesario poner "pretérito".
Sigue las siguientes abreviaturas:
Persona: 1, 2, 3;
Número: Sg (singular), Pl (Plural);
Género: M (masculino), F (femenino ), N (neutro);
Modo: Ind (indicativo), Subj (subjuntivo), Part (participio), Gerundivo;
Tiempo: Pres (presente), Impf (imperfecto), Fut (futuro), Plusc (pluscuamperfecto).

Actividad de Espacios en Blanco
Traduce las siguientes oraciones latinas:
1. Unus plus duo fiunt tres.
2. Fiat ita ut tu iubes.
3. Aliquis dixit id fieri non posse.
4. Fiat lux atque lux facta est.
Ahora, traduce al latín estas oraciones castellanas:
1. De repente el cielo se pone negro.
2. Veinte más treinta hacen cincuenta.
3. Ocurre que algunos creen que ellos mismos son sabios.
Comprueba tu traducción.

Actividad de Espacios en Blanco
A continuación, podéis practicar con el verbo fio traduciendo algunas oraciones adaptadas del primer discurso Contra Verres de Cicerón.
1. Quid1 est igitur quod fieri possit?
2. Nunc id, quod facimus, necessario fieri intellegat.
3. Idem in eadem contione dixit: "iudicia autem turpia ac flagitiosa fiunt".
4. Nam, ut Hortensius domum reducebatur e Campo, fit obviam casu ei C. Curio2.
5. Non usque eo despiciebat ordinem senatorium, ut deligeretur ex senatu, qui3 reus fieret.
Notas:
1. quid (pronombre interrogativo, Ac sg): ¿qué?
2. C. Curio-onis: Cayo Curión.
3. El pronombre "qui" no lleva antecedente, por lo que la subordinada se sustantiva como sujeto (de deligeretur).