2.1 Verbos irregulares: fio, fieri, factus sum

Este curioso verbo latino (que significa "ser hecho", "llegar a ser", "convertirse en") presenta una conjugación extraña: un tema de presente con formas activas, pero con significado pasivo (parecido a la voz media griega, es decir, una especie de deponente a la inversa); el tema de perfecto es perfectamente regular, montado sobre el participio de perfecto del verbo facio y el verbo sum como auxiliar de voz pasiva. El infinitivo de presente nos muestra también terminación pasiva -ri.

Posiblemente la raíz de este verbo tenga el mismo origen indoeuropeo que el tema de perfecto del verbo sum. Compara las formas fio / fuit y piensa que el significado de ambos verbos pueden llegar casi a igualarse y que el verbo fio, según qué usos, puede llegar a ser prácticamente atributivo.

  • Pompeius magnus vir fit. "Pompeyo llegó a ser un gran hombre" (Pompeyo fue un gran hombre).
  • Pompeius magnus vir fuit. "Pompeyo fue un gran hombre".
  • Pompeius Magnus appellabatur. "Pompeyo era llamado 'El grande'".
  • Fiat lux. "Hágase la luz"

Aquí tienes su conjugación completa:

TEMA DE PRESENTE

TEMA DE PERFECTO

INDICATIVO

SINGULAR

PLURAL

INDICATIVO

SINGULAR

PLURAL

Presente

fio

fis

fit

fimus

fitis

fiunt

Pret. Perfecto

factus, -a –um + sum, es, est

Facti, -ae, -a + sumus, estis, sunt

Pret. Imperfecto

fiebam

fiebas

fiebat

fiebamus

fiebatis

fiebant

Pret. Pluscuamp.

factus, -a, -um + eram, eras, erat

facti, -ae, -a + eramus, eratis, erant

Futuro

Imperfecto

fiam

fies

fiet

fiemus

fietis

fient

Futuro Perfecto

factus, -a, -um + ero, eris, erit

facti, -ae, -a + erimus, eritis, erunt

SUBJUNTIVO

Presente

fiam

fias

fiat

fiamus

fiatis

fiant

Pret. Perfecto

factus, -a, -um + sim, sis, sit

facti, -ae, -a + simus, sitis, sint

Pret. Imperfecto

fierem

fieres

fieret

fieremus

fieretis

fierent

Pret. Pluscuamp.

factus, -a, -um + essem, esses, esset

facti, -ae, -a + essemus, essetis, essent

IMPERATIVO

Presente

-

fi

-

-

fite

-

 

FORMAS NOMINALES

INFINITIVOS

Presente

fieri

Perfecto

factum, -am, -um esse

factos, -as, -a esse

Futuro

factum iri

PARTICIPIO

factus, -a, -um

GERUNDIVO

faciendus, -a, -um

Actividad de Espacios en Blanco

Analiza y traduce, como en el primer ejemplo, las diferentes formas verbales. Los tiempos que son pretéritos (pretérito perfecto, pretérito pluscuamperfecto...), no es necesario poner "pretérito".

Sigue las siguientes abreviaturas:

Persona: 1, 2, 3;

Número: Sg (singular), Pl (Plural);

Género: M (masculino), F (femenino ), N (neutro);

Modo: Ind (indicativo), Subj (subjuntivo), Part (participio), Gerundivo;

Tiempo: Pres (presente), Impf (imperfecto), Fut (futuro), Plusc (pluscuamperfecto).

PERSONA

NÚM./GÉN.

TIEMPO

MODO

TRADUCCIONES

is

2

Sg

Pres

Ind

eres hecho / llegas a ser

Fiant

/ sucedan

Fieret

/

Fi

/ conviértete

Factus eram

M

/

Facti sitis

M

/

Facta essent

N

(esas cosas)

Factum iri

-

-

/

Faciendus

-

M

Que ha de ser hecho / que debe llegar a ser

Enable JavaScript

Actividad de Espacios en Blanco

Traduce las siguientes oraciones latinas:

1. Unus plus duo fiunt tres.

2. Fiat ita ut tu iubes.

3. Aliquis dixit id fieri non posse.

4. Fiat lux atque lux facta est.

 

Ahora, traduce al latín estas oraciones castellanas:

 

1. De repente el cielo se pone negro.

2. Veinte más treinta hacen cincuenta.

3. Ocurre que algunos creen que ellos mismos son sabios.

 

Comprueba tu traducción.

 

Enable JavaScript

Actividad de Espacios en Blanco

A continuación, podéis practicar con el verbo fio traduciendo algunas oraciones adaptadas del primer discurso Contra Verres de Cicerón.

1. Quid1 est igitur quod fieri possit?

2. Nunc id, quod facimus, necessario fieri intellegat.

3. Idem in eadem contione dixit: "iudicia autem turpia ac flagitiosa fiunt".

4. Nam, ut Hortensius domum reducebatur e Campo, fit obviam casu ei C. Curio2.

5. Non usque eo despiciebat ordinem senatorium, ut deligeretur ex senatu, qui3 reus fieret.

 

Notas:

1. quid (pronombre interrogativo, Ac sg): ¿qué?

2. C. Curio-onis: Cayo Curión.

3. El pronombre "qui" no lleva antecedente, por lo que la subordinada se sustantiva como sujeto (de deligeretur).

 

 

 

Enable JavaScript