3. Texto griego: Safo, la décima Musa

ἰόπλοκ' ἀγνὰ μελλιχόμειδε Σαπφοῖ
Safo acompañada de algunas alumnas escucha recitar a Alceo
L. Alma-Tadema: Safo y Alceo
Imagen en Wikimedia. Dominio público

Pura Safo, de coronas de violeta, de sonrisa dulce como la miel (384 L-P). Así cantó Alceo a su coetánea Safo. Ambos eran de Lesbos, una isla de refinada cultura donde lo griego se unía a la exótica elegancia oriental. Alceo, de carácter vehemente, se rinde ante la delicadeza y sinceridad de los versos de Safo.

El objeto de la poesía de Safo es el amor, el amor apasionado (47 L-P):

Ἔρως δ' ἐτίναξέ μοι
φρένας, ὡς ἄνεμος κατ’ ὄρος δρυσί ἐμπέσων.

La naturaleza aparece aquí como referente de la pasión. No es algo inaudito. A menudo, los cuerpos celestes asumen este papel metafórico y establecen el punto de comparación necesario para las intensas palabras de Safo (34 L-P).

ἀστέρες μὲν ἀμφὶ καλὴν σελήνην
ἂψ ἀποκρύπτουσι φαεινὸν εἶδος,
ὅταν πλήθουσα μάλιστα λάμπει
γῆν ... ἀργύρεα.

Más claramente sensuales son estos versos, que también tienen a la luna como protagonista (58 L-P).

δέδυκε μὲν ἡ σελήνη
καὶ Πλειάδες, μέσαι δὲ
νύκτες
, παρέρχεται δ' ὥρα·
ἐγὼ δὲ μόνη καθεύδω.

Y otro poema más, con los astros como dominadores de las relaciones humanas (104a L-P).

Ἑσπέρα, πάντα φέρων ὅσα φαεινὴ ἐσκέδασ' Ἕως·
φέρεις οἶν, φέρεις αἶγα, φέρεις ἀπὸ μητρὸς παῖδα.

 
En los anteriores poemas hemos adaptado al griego que conoces las palabras de Safo, que escribía en el dialecto eólico. En este vídeo oirás y leerás los versos sobre la luna en el griego de Safo y en griego moderno.



Δέδυκε μεν α (Sappho)
Vídeo de MelodonisM en Youtube

Actividad de lectura

Este poema refleja como ningún otro el estilo natural, la frescura y sinceridad de la poeta de Lesbos. En Me parece igual a los dioses (31 L-P) manifiesta el dolor personal con inmediatez e intensidad, con precisas metáforas que la alejan de la poesía anterior y la convierten en la protagonista de una lírica subjetiva que no fue igualada en el mundo antiguo; aunque sí traducida e imitada. Catulo en su poema LI recita:

ille mi par esse deo videtur
ille, si fas est, superare divos,
qui sedens adversus identidem te
spectat et audit
dulce ridentem, misero quod omnis
eripit sensus mihi...

Las palabras coloreadas muestran su significado si sitúas el cursor sobre ellas.

φαίνεταί μοι ἐκεῖνος ἴσος θεοῖς (31 L-P)

φαίνεταί μοι ἐκεῖνος ἴσος θεοῖς
εἶναι ὁ ἀνήρ, ὅστις ἐναντίος σοι
καθίζει καὶ πλησίον ἡδὺ φωνούσης
ὑπακούει
καὶ γελώσης ἱμεροέσσης, τόδε ἦ ἐμὴν
καρδίαν
ἐν στήθει πτοίᾳ·
ὅτε γὰρ εἴς σε ὁρῶ βραχέως, τότε με
φωνεῖν οὐδὲν ἔτι εἴκει,
ἀλλ' ἀκὴν μὲν γλῶσσα ἔαγε, λέπτον δὲ
πῦρ αὐτίκα ὑπὸ χρωτὶ δεδράμηκεν,
ὄμμασι δ' οὐδὲν ὁρῶ, ἐπιρρομβοῦσι
δ' ἀκοαί,
ἱδρὼς δὲ ψυχρός με ἔχει, τρόμος δὲ
πᾶσαν με ἀγρεῖ, χλωρότερα δὲ ποίας
εἰμί, τεθνάναι μέλλειν
φαίνομαι.

Texto adaptado por Javier Almodóvar en www.antiquarius.es

Safo
Imagen en Wikimedia. Dominio público

Lee el poema 31 en voz alta, respetando los signos de puntuación. Después escucha estos tres archivos de audio y repite la lectura.

   
También puedes oír la lectura de los otros cuatro poemas
47 L-P  
34 L-P  
58 L-P  
104a L-P  

En este tema no te vamos a pedir que traduzcas al griego ninguna oración; simplemente, te pedimos que leas los poemas 47, 34, 58 y 104a.
Intenta comprenderlos y si tienes dudas, sitúa el cursor sobre la palabra que no entiendas.
Cuando los hayas leído procura explicarte a ti mismo el sentido de estos poemas.

Caso de estudio

En la siguiente retroalimentación encontrarás una traducción palabra a palabra del texto, en ella te señalamos las principales funciones sintácticas para que te ayuden a su comprensión. En ocasiones, te incluimos entre paréntesis una traducción más correcta de algunos sintagma u oraciones.

El significado de las palabras lo puedes consultar en el vocabulario que se encuentra en el aula de Griego y al que puedes acceder en este enlace. Las palabras que no han aparecido hasta ahora las tienes también en este cuadro.

VOCABULARIO
ἀγνός, ή, όν   puro, a; sagrado, a
ἀγρέω, ῶ    apoderarse de, cazar
ἀκήν  adv en silencio 
ἀκοή, ῆς ἡ   oído
ἀποκρύπτω    ocultar
ἀργύρεος, α, ον   de plata, plateada 
ἀστήρ, έρος ὁ   estrella, astro
ἄψ   adv detrás
βραχέως   adv brevemente
γλῶσσα, ης ἡ   lengua, boca || lenguaje
δεδράμηκε 3.ª sg perf de τρέχω (aor ἔδραμον) corre
δέδυκε  3.ª sg perf δύω se ocultó (sumergir || intr ocultarse)
δρῦς, δρυός ἡ    árbol, encina
ἔαγε 3.ª sg perf de ἄγνυμι se rompe (romper, quebrar)
εἴκει + inf (verbo impersonal) es posible  
ἐμπίπτω  aor ἐνέπεσον caer sobre
ἐπιρρομβέω, ῶ    zumbar
adv ciertamente
ἱδρῶς, ῶτος ὁ   sudor
ἱμερόεις, εσσα, εν   encantador, a
ἰόπλοκος, ον   coronada de violetas 
ἴσος, η, ον  + D igual a
καθεύδω    dormir
καθίζω    sentar, sentarse
καρδία, ας ἡ    corazón
λεπτός, ή, όν   penetrante, sutil
μελλιχόμειδος, ον   de sonrisa dulce
μέλλω  + inf ir a, estar a punto de
μέσαι νύκτες   medianoche
οἶς, οἰός ἡ   oveja
ὄμμα, ατος τό    ojo
ὅταν  conj cuando
οὐκ ἔτι adv ya no
παρέρχομαι aor παρῆλθον pasar al lado, pasar de largo 
Πλειάδες, ων αἱ    Pléyades
πλήθω   estar lleno
πλησίον  adv cerca
ποία, ας ἡ   hierba
πτοιάω, ῶ  aor ἐπτοίησα excitar
Σαπφώ, οῦς ἡ  Voc Σαπφοῖ Safo
σελέηνη, ης ἡ    luna
σκεδάννυμι aor ἐσκέδασα dispersar
στῆθος, ους τό   pecho
τεθνάναι inf perf de θνήσκω morir
τινάσσω   sacudir, conmover
τρόμος, ου ὁ   temblor, estremecimiento
ὑπακούω aor ὑπήκουσα escuchar atentamente
φαεινός, ή, όν   resplandeciente, brillante
φαίνεται  + D + inf parece a alguien que
φωνέω, ῶ  aor ἐφώνησα hablar
χλωρός, ή, όν   verde claro, pálido (χλωρότερος, α, ον comparativo + G)
χρώς, χρωτός ὁ   piel