2.2. Subordinadas comparativas

DEFINICIÓN

Son aquellas oraciones que, como su propio nombre indica, establecen por medio de una comparación el modo o la gradación de lo expresado en la oración principal. Por tanto, esta comparación puede ser de:


Relieve romano. Altes Museum, Berlín
Fotografía de Virginia Fernández Leal

  • Grado
- Igualdad
- Diferencia Inferioridad
Superioridad
  • Modo

 

 

ESTRUCTURA Y TRADUCCIÓN


En las subordinadas comparativas, además de las conjunciones que las introducen (nexos), al igual que ocurre en las oraciones consecutivas, pueden contar con la presencia de partículas correlativas en la oración principal que, aunque no son necesarias, son habituales y sirven para anunciar la presencia de la partícula subordinante que introduce la oración subordinada comparativa.

ORACIÓN PRINCIPAL
ORACIÓN SUBORDINADA
(Part. Correlativa)... + PARTÍCULA SUBORDINANTE ... + INDICATIVO (cuando la comparación es real)
+ SUBJUNTIVO (cuando la comparación es una suposición)

Veamos, de acuerdo con lo que ya sabemos sobre las oraciones subordinadas comparativas, cuáles son estas partículas correlativas y nexos:

 

Tipo de comparación

Partícula correlativa (en la principal)

conjunción subordinante
MODO Traducción
  • Grado
-igualdad

tam...

tantus...

talis...

tot...

quam...

quantus...

qualis...

quot...

+ INDICATIVO

tan ... como

tanto ... cuanto

tal ... cual

tantos ... cuantos

-desigualdad inferioridad minus... quam... menos ... que
superioridad

magis...

plus...

potius...

quam...

quam...

quam...

más ... que

más ... que

 

  • Modo
(sic/ita)

ut / sicut / velut.. 

uti / sicuti / veluti ...

(así) ... como, según
  velut si, quasi, tamquam + SUBJUNTIVO como si

 

Importante

Es habitual que, si el verbo de la oración subordinada es el mismo que el de la oración principal, este se omita en la subordinada.

Ejemplo:

Hasdrubal tam fortis fuit quam Hannibal nec minus audax.
Hasdrubal tam fortis fuit quam Hannibal nec minus audax
N sg

Adv

N sg

3 sg Perf Ind
Conj
N sg
Conj

Adv →

N sg
Nexo
S
Neg
S Atr
V
<- OR. SUB. COMPARATIVA -> Nexo Atr

Traducción: "Asdrúbal fue tan fuerte como Aníbal y no (fue) menos audaz".

EJEMPLOS

 

  • Homo non quam isti sunt gloriosus.
    Busto romano. Altes Museum, Berlín
    Fotografía de Virginia Fernández Leal
Homo non gloriosus est quam isti sunt.
N sg

Adv
N sg

3 sg Pres Ind
Conj
N pl
3 pl Pres Ind
Nexo
S
V
S CC
Atr
V
OR. SUB. COMPARATIVA

Traducción: "Hombre no tan* vanidoso como son esos individuos".

*Observa cómo no aparece la partícula tam (recuerda que no es obligatoria) y aun así, de acuerdo con el sentido que marca la oración subordinada, traducimos "tan".

 

  • Tam ego ante fui liber, quam gnatus tuus.

Tam ego ante fui liber, quam gnatus tuus.
adv N sg
Adv 1 sg Perf Ind
N sg Conj N sg
Nexo S
CC S CC V Atr OR. SUB. COMPARATIVA*

Traducción: "Yo fui antes tan libre como tu hijo".

* Verbo sum omitido.


  • Aditus ad consulatum non magis nobilitati patet quam virtuti.
Aditus ad consulatum non magis nobilitati patet, quam virtuti.
N sg Prep + Ac sg
Adv
Adv
D sg
3 sg Pres Ind

Conj
D sg
<- CC
Nexo CI
S
CC
CC
CI V
OR. SUB. COMPARATIVA*

Traducción: "El acceso al consulado no está abierto más a la nobleza que al mérito".

 

*De nuevo el verbo de la oración subordinada está omitido.

 

 

  • Romae haud minus terroris erat, quam fuerat biennio ante.
Romae haud minus terroris erat, quam fuerat biennio ante.
Loc
Adv
Adv

G sg

3 sg Impf Ind
Conj
3 sg Plus Ind
Ab sg Adv
Nexo
V
CC
CC
CCL
CC
CC
G. Partitivo*
V
OR. SUB. COMPARATIVA

Traducción: "En Roma no había menos terror que había habido dos años antes".

*Genitivo referido a una parte de algo, en este caso "terror".

    l

    • Urbem Romam, sicuti ego accepi, condidere atque habuere* inicio Troiani.
    Urbem Romam, sicuti ego accepi, condidere atque habuere inicio Troiani.
    Ac sg Adv N sg 1 sg Perf Ind 3 pl Perf Ind Conj 3 pl Perf Ind Ab sg
    N pl
    Nexo S V V Nexo V
    CD OR. SUB. COMPARATIVA (Modo) V CC S

    Traducción: "La ciudad de Roma, según tengo entendido, la fundaron y habitaron en un principio los Troyanos".

    *Salustio nos muestra una variación morfológica muy típica en él: la 3 pl perf ind -erunt x -ere.

    Altes Museum de Berlín
    Fotografía de Virginia Fernández Leal

     

     

    • Ita victi loquuntur, quasi vicissent.

    Ita victi loquuntur, quasi vicissent.
    Adv N pl

    3 pl Pres Ind Dep

    Adv
    3 pl Perf Subj
    V
    CC S V OR. SUB. COMPARATIVA (Modo)

    Traducción: "Así hablan los vencidos, como si hubieran vencido".

    Para saber más

    Ahora que ya conoces las estructuras más frecuentes con las que puedes encontrar las oraciones subordinadas comparativas, no está de más que sepas que, en realidad, cualquier término que por su significado implique comparación puede funcionar como partícula correlativa. Veamos de qué tipo de palabras estamos hablando:

    • Adverbios

    -adverbios en grado comparativo

    -aeque ... ac/atque/quam ...

    -aliter ... ac/atque/quam ...

    -contra ... ac/atque/quam ...

    -pariter ... ac/atque/quam ...

    -similiter ... ac/atque/quam ...

    Busto romano. Altes Museum, Berlín
    Fotografía de Virginia Fernández Leal

    • Adjetivos

    -cualquier comparativo o superlativo

    -par/dispar ... ac/atque... ("otro distinto...que ...")

    -similis/dissimilis ... ac/atque... ("otro distinto...que ...")

    -alius-a-ud... ac/atque... ("otro distinto...que ...")

    • Pronombres
    -idem ... ac/atque ... ("el mismo... que...")
    • Verbos
    -malo ... quam ("prefiero ... antes que ...")

    Ejemplo:

    Nihil tumultuariae pugnae simile erat, qualis in oppugnationibus urbium per occasionem partis alterius conseri solet.

    Nihil tumultuariae pugnae simile erat, qualis in oppugnationibus urbium per occasionem partis alterius conseri solet.
    N sg

    D sg

    C Adj

    N sg 3 sg Impf Ind
    N sg Prep + Ab pl G pl Prep + Ac sg

    G sg

     

    Pres Ind Pas

    3 sg Pres Ind
    <-CN <-CN
    S CC CC CD V
    S Atr V OR. SUB. COMPARATIVA

    Traducción: "Nada era parecido a los combates improvisados, como los que suelen ser entablados en los asedios de ciudades aprovechando la ocasión de ambas partes.

    AV - Actividad de Espacios en Blanco

    Analiza y traduce en tu cuaderno las siguientes oraciones. Presta atención porque no todas estas oraciones son subordinadas comparativas. Una vez las tengas, consulta la corrección.

    1. Quam acerbissima olea, tam oleum optimum erit.

    2. Attius ad Antonium deductus petit ut ad Caesarem mitteretur.

    3. Conon plura concupivit quam efficere potuit.

    4. Idem mandata dabat ut te suplex peterem.

    5. Ut postea ex captivis comperit, Considius equo admisso ad eum accurrit.

    6. Malo ne aliter meum ingenium laudet, quam ego velim.

    7. Ut paulo ante dicebam, nulla res nos avocabit, nullus hominum aviumque concentus interrumpet cogitationes bonas solidas iam et certas.

    Enable JavaScript