2.1. Subordinadas consecutivas

DEFINICIÓN

Son aquellas que indican la consecuencia o resultado de una acción, estado o circunstancia expresada en la oración principal.

 

CONSTRUCCIÓN

 

ORACIÓN PRINCIPAL OR. SUB. CONSECUTIVA

En la principal solemos encontrar adverbios o adjetivos correlativos que anuncian la subordinada consecutiva. Estos son:

Adverbios:
  • adeo (= hasta tal punto, tanto)
  • ita (= así de tal modo/manera)
  • sic (= así, de tal manera/modo)
  • tam, tantum (= tan)
  • tot (= tantos)
  • totiens (= tantas veces)

 

Adjetivos:

  • is-ea-id (=tal)
  • talis-e (=tal)
  • tantus-a-um (=tanto, tan grande)
    CONJUNCIÓN: MODO:
    • UT(I)(=que)
    • UT NON (=que no)
    SUBJUNTIVO

     

     TRADUCCIÓN

    La subordinada adverbial consecutiva aparece en latín siempre en modo subjuntivo. Veamos algunos ejemplos y su traducción:

    • Ignem sic distulit ventus, uti uno tempore agger, plutei, testudo, turris, tormenta flammam conciperent.
    Ignem sic distulit ventus, uti uno tempore agger, plutei, testudo, turris, tormenta flammam conciperent.
    Ac sg Adv 3 sg Perf Ind
    N sg
    Conj Sub
    Ab sg N sg + N pl+ N sg+ N sg+ N pl
    Ac sg 3 pl Impf Subj
    Nexo CC S CD V
    CD CC V S OR. SUB. CONSECUTIVA

    Traducción: "El viento dispersó el fuego de tal manera que ardían* al mismo tiempo terraplén, parapetos, tortuga militar, torre y máquinas de guerra"

    *flammam concipere: arder

    • Adeo varia fortuna belli fuit ut propius periculum fuerint qui vicerunt.
    Adeo varia fortuna belli fuit ut propius periculum fuerint qui vicerunt.
    Adv N sg N sg G sg 3 sg Perf Ind conj prep + ac 3 pl Perf Subj N sg 3 pl Perf Ind
    <- CN nexo S V
    CC V Or. sub. de Relativo Sustantivada con función de Sujeto
    CC Atr S V

    OR. SUB. CONSECUTIVA

    Traducción: "La suerte de la guerra fue variada hasta tal punto que estuvieron más cerca del peligro quienes vencieron".

     

    Cabeza de hombre romano
    Cabeza de hombre romano
    Fotografía de Virginia Fernández Leal

     

    Como has podido observar en los ejemplos anteriores, para traducir una oración subordinada consecutiva, recurrimos en castellano al modo indicativo respetando el tiempo en el que aparezca el verbo latino:

     

    "tal/ hasta tal punto/ tanto/tan... + QUE ... + INDICATIVO*

     

    *El hecho de que el verbo en subjuntivo se traduzca en castellano por indicativo viene dado porque el resultado expresado en la oración subordinada consecutiva es normalmente un hecho real que no depende de la voluntad del sujeto de la oración principal.

     

    OTROS EJEMPLOS

    En los ejemplos anteriores hemos encontrado en la oración principal adverbios correlativos (sic:de tal manera / adeo: hasta tal punto) que se suelen traducir inmediatamente antes de la conjunción "ut". Veamos ahora algunos ejemplos en los que aparecen adjetivos correlativos en la oración principal.

     

    • Eos consules habemus, ut nullam calamitatem res publica accipere possit.
    Eos consules habemus, ut nullam calamitatem res publica accipere possit.
    Ac pl 1 pl Pres Ind Conj Sub Ac sg
    N sg
    Inf pres 3 sg Pres Subj
    Nexo CD -> (accipere)
    S CD -> V
    CD V OR. SUB. CONSECUTIVA

    Traducción: "Tenemos tales cónsules que la República no puede sufrir ninguna calamidad".

    Puedes observar que, al ser adjetivo, "eos" se traduce junto con su sustantivo "consules" en la posición que le corresponda según su función.

    • Tanta enim tempestas cooritur, ut numquam illis locis maiores aquas fuisse constaret.
    Tanta enim tempestas cooritur, ut numquam illis locis maiores aquas fuisse constaret.
    N sg
    Conj N sg
    3 sg Pres Ind Dep

    Conj Sub

    Adv Ab pl
    Ac pl
    Inf perf 3 sg Impf Subj
    CCL S
    Nexo CCT
    Or. Sub. Sust. -Suj V

    adjetivo-Sujeto con tempestas

    Nexo S
    V OR. SUB. CONSECUTIVA

     

    Jardín. Bajo Relieve. Altes Museum, Berlín
    Fotografía de Virginia Fernández Leal

    Traducción: "En efecto se levantó una tempestad tan grande que no había constancia de que hubiesen existido mayores lluvias en aquellos lugares".

     

    MÁS EJEMPLOS

    Adeo angusto mari conflixit, ut multitudo navium explicari non potuerint.

       

      Adeo angusto mari conflixit, ut multitudo navium explicari non potuerit.
      Adv Ab sg 3 sg Perf Ind
      Conj Sub N. sg G pl

      Pres Inf Pas

      CD

      Adv
      3 sg Perf Subj
      <- CN
      S
      CC CC V OR. SUB. CONSECUTIVA

      Traducción: " Combatió en un mar estrecho hasta tal punto que la multitud de naves no podían ser desplegadas en orden de batalla".

       

      • Hostes tot hastas coniecerunt ut plurimi equites vulnerarentur.
      Hostes tot hastas coniecerunt ut plurimi milites vulnerarentur.
      N pl Adv Ac pl 3 pl Perf Ind Conj Sub
      N pl 3 pl Impf Subj Pas
      nexo S V
      S CC CD V OR. SUB. CONSECUTIVA

      Traducción: "Los enemigos arrojaron tantas lanzas que muchos soldados eran heridos".

       

      • Traianus rem publicam ita administravit, ut omnibus principibus merito praeferatur.
      Traianus rem publicam ita administravit, ut omnibus principibus merito praeferatur.
      N sg Ac sg Adv 3 sg Perf Ind
      Conj Sub
      D pl Adv 3 sg Pres Subj Pas
      Nexo CI
      CC
      V
      S CD CC V OR. SUB. CONSECUTIVA

       

       

       

      Traducción: "Trajano administró la República de tal modo que aventaja merecidamente a todos los emperadores".

      Para saber más


      QUIN + SUBJUNTIVO: a veces podemos encontrar esta estructura con el mismo valor que UT NON + SUBJUNTIVO.

      Ejemplo:

      Nemo tam fortis est quin rei novitate perturbetur.

        Nemo tam fortis est quin rei novitate perturbetur.
        N sg Adv
        N sg 3 sg Pres Ind Conj + Neg G sg
        Ab sg 3 sg Pres Subj Pas
        CN->
        Nexo C Agente V
        S
        CC
        Atr
        V
        OR. SUB. CONSECUTIVA
         
        Traducción: "Nadie es tan fuerte que no se impresione por la novedad del caso".

        AV - Actividad de Espacios en Blanco

        Analiza y traduce en tu cuaderno las siguientes oraciones. Presta atención porque hemos incluido subordinadas con "ut" de distinto tipo, no todas contienen oraciones subordinadas consecutivas. Una vez las tengas, consulta la corrección.

        1. Sapiens semper sic excubat, ut ei nihil improvisum accidere possit. (Cicerón)

        2. Tantus fuit ardor animorum, ut motum terrae nemo pugnantium senserit. (Livio)

        3. Caesar tamen conatur eos vallo fossaque circummunire, ut quam maxime repentinas eorum eruptiones demoretur. (César)

        4. Hannibal tantum terrorem iniecit exercitui Romano ut egredi extra vallum nemo ausus sit. (Nepote)

        5. Vis tempestatis ita obscurabat, ut vix proximum agnoscere posset. (César)

        6. Hoc itinere adeo gravi morbo oculorum afficitur ut postea numquam dextro aeque bene usus sit. (Nepote)

        7. Asia vero tam opima est ac fertilis ut et ubertate agrorum et varietate fructuum et magnitude pastionis et multitudine earum rerum quae exportentur facile omnibus terris antecellat. (Cicerón)

        Enable JavaScript