2.2. Ejemplo de estilo indirecto latino
Vamos a analizar más a fondo estos aspectos en un ejemplo de Julio César:
ESTILO INDIRECTO (texto original)
|
ESTILO DIRECTO (adaptación)
|
Diviciacus multis cum lacrimis Caesarem complexus obsecrare coepit ne quid gravius in fratrem statueret: scire se illa esse vera, nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere, propterea quod, cum ipse gratia plurimum domi atque in reliqua Gallia, ille minimum propter adulescentiam posset, per se crevisset; quibus opibus ac nervis non solum ad minuendam gratiam, sed paene ad perniciem suam uteretur. Sese tamen et amore fraterno et existimatione vulgi commoveri. Quod si quid ei a Caesare gravius accidisset, cum ipse eum locum amicitiae apud eum teneret, neminem existimaturum non sua voluntate factum; qua ex re futurum uti totius Galliae animi a se averterentur. Haec cum pluribus verbis flens a Caesare peteret, Caesar eius dextram prendit; consolatus rogat finem orandi faciat. |
Diviciacus multis cum lacrimis Caesarem complexus obsecrare coepit ne quid gravius in fratrem statueret: “Ego scio haec esse vera, nec quisquam ex eo plus quam ego doloris capit, propterea quod, cum ego ipse gratia plurimum domi atque in reliqua Gallia, ille minimum propter adulescentiam posset, per me crevit; quibus opibus ac nervis non solum ad minuendam gratiam, sed paene ad perniciem meam utitur. Ego tamen et amore fraterno et existimatione vulgi commoveor. Quod si quid ei a te gravius accideret, cum ego ipse hunc locum amicitiae apud te teneam, nemo existimabit non mea voluntate factum; qua ex re erit uti totius Galliae animi a me avertantur”. Haec cum pluribus verbis flens a Caesare peteret, Caesar eius dextram prendit; consolatus rogat finem orandi faciat. |
El texto original nos muestra este pequeño discurso de Diviciaco en estilo indirecto latino, con predominio de infinitivos (scire, commoveri, existimaturum) para sustituir al indicativo y del modo subjuntivo para la modalidad impresiva y para las subordinadas en general. Los pronombres personales de tercera persona (reflexivos, anafóricos) se sustituyen por las primera y segunda personas en el texto adaptado al estilo directo (se x ego), lo mismo ocurre con los posesivos (suam x meam) y el demostrativos ille-a-ud reemplaza a hic-haec-hoc. Compara detenidamente ambos textos en latín y comprueba todas las trasposiciones que se recogen en la siguiente traducción al castellano. |
|
Diviciaco con muchas lágrimas, habiendo abrazado a César, empezó a suplicar que no decidiera nada más grave contra su hermano: (diciendo que) él sabía que aquellas cosas eran verdaderas y que nadie recibía más dolor que él por ello, porque, siendo él mismo muy poderoso por su influencia tanto en su pueblo como en toda la Galia y, en cambio, aquel un don nadie por ser tan joven, había crecido a su sombra y se servía de sus recursos y sus fuerzas no sólo para disminuir esa influencia suya, sino también para acabar con él. Sin embargo, se sentía conmovido por el amor fraterno y por la opinión de la gente. Por lo tanto, (explicó) si algún castigo mayor recibiera de César, puesto que él disfrutaba de su amistad, nadie iba a creer que eso había ocurrido sin su consentimiento, a partir de lo cual (concluyó) había de suceder que sus apoyos en toda la Galia se perdieran. Pidiendo todo esto a César entre muchas palabras y lágrimas, César lo tomó de la mano derecha y habiéndolo consolado le suplica que ponga fin a su discurso. |
Diviciaco con muchas lágrimas, habiendo abrazado a César, empezó a suplicar que no decidiera nada más grave contra su hermano: “Yo sé que estas cosas son verdaderas y que nadie recibe más dolor que yo por ello, porque, siendo yo mismo muy poderoso por mi influencia tanto en mi pueblo como en toda la Galia y, en cambio, aquél un don nadie por ser tan joven, ha crecido a mi sombra y se sirve de mis recursos y mis fuerzas no sólo para disminuir esa influencia mía, sino también para acabar conmigo. Sin embargo, me siento conmovido por el amor fraterno y por la opinión de la gente. Por lo tanto, si algún castigo mayor recibiera de ti, puesto que yo disfruto de tu amistad, nadie creerá que esto ha ocurrido sin mi consentimiento, a partir de lo cual sucederá que mis apoyos en toda la Galia se perderán". Pidiendo todo esto a César entre muchas palabras y lágrimas, César lo tomó de la mano derecha y habiéndolo consolado le suplica que ponga fin a su discurso. |
De bello Gallico, I, 20

Actividad de Espacios en Blanco
En el siguiente texto de la Guerra de las Galias de Julio César aparece en dos ocasiones el signo de dos puntos. Sabemos que esa puntuación es índice posible del estilo indirecto latino, pero ¿podrías señalar qué parte del texto corresponde con un estilo indirecto y cuál no?
Tendrás que razonar tu respuesta con argumentos gramaticales, como las formas verbales, el uso de los pronombres y adverbios, etc.